Μέρη που πρέπει να επισκεφτείς

Το ανάκτορο ήταν η έδρα του θρυλικού βασιλιά Μίνωα και έχει συνδεθεί με διάσημους Ελληνικούς μύθους, όπως αυτόν του Δαίδαλου και του Ίκαρου, αλλά και του Λαβύρινθου με τον Μινώταυρο. Ο Μίνωας δεν ήταν ένα πρόσωπο, αλλά μια σειρά από βασιλιάδες με το ίδιο όνομα (όπως οι Φαραώ στην Άιγυπτο). Η μορφή του είχε θεοποιηθεί και μάλιστα θεωρούνταν γιος της Ευρώπης και του Δία, όπως περιγράφεται στον μύθο της Αρπαγής της Ευρώπης.

Το ανάκτορο της Κνωσού ήταν η καρδιά της πόλης της Κνωσού, με συνεχή παρουσία στα ιστορικά δρώμενα της Κρήτης από τη Νεολιθική Εποχή ως και την πρώιμη Βυζαντινή Εποχή. Ο πρώτος που έκανε ανασκαφές στην Κνωσό ήταν ο Κρητικός αρχαιολάτρης Μίνως Καλοκαιρινός το 1878, που έφερε στο φως πολλά πιθάρια και άλλα αντικείμενα. Ωστόσο οι εργασίες σταμάτησαν σύντομα και αυτός που τις ολοκλήρωσε ήταν ο Άγγλος Arthur Evans. Οι εργασίες του Evans ξεκίνησαν το 1900 και ολοκληρώθηκαν το 1930, με το τέλος μερικών αναστηλώσεων. Ο Evans έχει δεχτεί σκληρή κριτική γιατί έκανε ευρείας κλίμακας αναστηλώσεις του ανακτόρου χρησιμοποιώντας τσιμέντο. Ωστόσο, μπορεί κάποιος να παραδεχτεί ότι η αντίληψη που έχει κάποιος για το ανάκτορο σήμερα δεν θα ήταν τόσο καλή, αν όλα τα κτίρια ήταν ισοπεδωμένα, όπως τα βρήκε ο Evans.

Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου

Η συλλογή με τις μινωικές αρχαιότητες στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου είναι η σημαντικότερη για το Μινωικό Πολιτισμό στον κόσμο. Είναι από τα μεγαλύτερα και πιο αξιόλογα μουσεία στην Ελλάδα και ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μουσεία στην Ευρώπη. Στεγάζεται σε ευρύχωρο κτίριο με 27 αίθουσες, στο σημείο όπου βρισκόταν ο ναός του Αγίου Φραγκίσκου.

Τα εκθέματά του περιλαμβάνουν αντιπροσωπευτικά δείγματα από όλες τις περιόδους της Κρητικής προϊστορίας και ιστορίας, καλύπτουν περίπου 5.500 χρόνια, από τη νεολιθική εποχή μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Κυρίαρχη θέση στις συλλογές του κατέχουν τα μοναδικά αριστουργήματα της Μινωικής τέχνης, όπως οι θεές των Όφεων, το ρυτό της ταυροκεφαλής, τα καμαραϊκά αγγεία, οι διάσημες τοιχογραφίες του Πρίγκηπα των Κρίνων και των Ταυροκαθαψίων, ο Δίσκος της Φαιστού, το Δακτυλίδι του Μίνωα, οι διπλοί πελέκεις του Αρκαλοχωρίου, κα.

Κρήνη Μοροζίνι

Η Κρήνη Μοροζίνι βρίσκεται στη πλατεία Λιονταριών (Ελευθερίου Βενιζέλου) απέναντι από τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, στο κέντρο του Ηρακλείου. Θεωρείται ένα από τα ωραιότερα ενετικά μνημεία του Χάνδακα (Ονομασία του Ηρακλείου Κρήτης κατά τη Βυζαντινή περίοδο) και σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση. Ο λόγος κατασκευής δεν ήταν αισθητικός αλλά η παροχή νερού στην πόλη του Ηρακλείου. Το νερό ερχόταν από το βουνό Γιούχτας στις Αρχάνες με ένα υδραγωγείο 15 χιλιομέτρων που έφτανε στο Ηράκλειο.

Τα εγκαίνια έγιναν στις 25 Απριλίου του 1628 – εορτή του Αγίου Μάρκου τότε πολιούχου της πόλης. Εμπνευστής του έργου ήταν ο Φραγκίσκος Μοροζίνι, που έδωσε στην κρήνη το όνομά του. Το οκτάλοβο σχήμα της δεξαμενής οφείλεται στην αύξηση της περιφέρειάς της, για να παίρνουν νερό περισσότεροι άνθρωποι.

Στο κάθε ημικύκλιο μπορούν να σταθούν πέντε, δηλαδή σ’ όλη την κρήνη σαράντα άτομα συγχρόνως, να βουτήξουν τα δοχεία τους και να τα γεμίσουν. Βρύσες (κρουνοί) δεν υπήρχαν. Τα θέματα των ανάγλυφων παραστάσεων στους λοβούς είναι παρμένα από την ελληνική μυθολογία και κυρίως από το θαλασσινό κόσμο.

Η κρήνη έχει μια πολύλοβη δεξαμενή κοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις από το θαλάσσιο βασίλειο (τρίτωνες, δελφίνια, μυθολογικά τέρατα, θαλάσσιους δαίμονες) καθώς και οικόσημα. Το νερό έτρεχε από το στόμα τεσσάρων αξονικά τοποθετημένων λεόντων, που στηρίζονταν σε βάθρο στο κέντρο της κρήνης και υποβάσταζαν μαρμάρινη λεκάνη.

Όπως φαίνεται στο μετάλλιο που έκοψε ο Μοροζίνι, με την ευκαιρία των εγκαινίων, είχε τοποθετηθεί πάνω από την κρήνη άγαλμα του Ποσειδώνα. Το άγαλμα αυτό δε σώζεται σήμερα. Καταστράφηκε από τους Τούρκους ή από σεισμό γι’ αυτό και το μνημείο συχνά αποκαλούνταν Κρήνη του Γίγαντα ή Τζιγάντε.

Το 1847 οι Τούρκοι άλλαξαν τη μορφή της κρήνης προσθέτοντας στο χείλος της οκτάλοβης λεκάνης, μαρμάρινες κολόνες που περιβάλλονταν στην κορυφή με μαρμάρινη ταινία πάνω στην οποία είναι γραμμένο με επίχρυσα γράμματα “Συντριβάνι Αμπντούλ Μετζίτ”. Επίσης τρύπησαν τους λοβούς και τοποθέτησαν βρύσες, καταστρέφοντας τα ανάγλυφα.
Το 1900 το μνημείο αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή.

Ενυδρείο Cretaquarium – Θαλασσόκοσμος

To Cretaquarium – Θαλασσόκοσμος είναι ένα από τα σημαντικότερα ενυδρεία στην Ευρώπη. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το Δεκέμβριο του 2005 στην πρώην Αμερικανική Βάση των Γουρνών και αμέσως έγινε πόλος έλξης για χιλιάδες επισκέπτες. Ο Θαλασσόκοσμος επινοήθηκε και συντηρείται από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) που στεγάζεται ακριβώς δίπλα.

Ο επισκέπτης μπορεί να περιπλανηθεί μέσα από τους μεγάλους διαδρόμους του ενυδρείου και να εκπαιδευτεί παρατηρώντας με μικροσκόπια και διαβάζοντας τα ενημερωτικά κείμενα που συνοδεύουν τις εξήντα δεξαμενές με τα 2500 είδη θαλάσσιας ζωής. Στις δεξαμενές ο επισκέπτης θα δει από μεγάλους καρχαρίες ως μικροσκοπικούς ιππόκαμπους και μέδουσες.

Ιστορικό μουσείο

Το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης προσφέρει μια σύνθετη εικόνα της ιστορίας και της τέχνης της Κρήτης από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους ως τον 20ο αιώνα, ενώ οι περιοδικές του εκθέσεις κινούνται από τη Βυζαντινή ως τη σύγχρονη τέχνη, την ανάδειξη κορυφαίων λογοτεχνικών μορφών της Ελλάδας και την παρουσίαση μεγάλων
στορικών γεγονότων. Ο επισκέπτης που επιθυμεί να γνωρίσει εις βάθος την κρητική ιστορία, μπορεί να επισκεφθεί το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης στα Χανιά με 170 αρχειακές συλλογές. Στα Χανιά στεγάζεται και το δεύτερο σημαντικότερο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας, που έχει σκοπό τη διαφύλαξη της μεγάλης ναυτικής παράδοσης της Κρήτης. Σπουδαία είναι και τα Βυζαντινά Μουσεία Ηρακλείου, Χανίων και Ρεθύμνου.

Αξιόλογες είναι και οι συλλογές πολεμικού και αρχειακού υλικού, που έχουν σκοπό τη διατήρηση της μνήμης για τον αντιστασιακό αγώνα των Κρητικών, από την Οθωμανική Εποχή ως και την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι σπουδαιότερες από αυτές είναι το Στρατιωτικό Μουσείο Ρεθύμνου στο Χρωμοναστήρι, το Ιστορικό Μουσείο Βοριζίων, το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Θερίσου, το μουσείο Μπαντουβά στο Ηράκλειο, το μουσείο Κεραμειών, του Αναγνώστη Σκαλίδη στα Περβόλια Κισσάμου και τα Πολεμικά μουσεία Ασκύφου και Αργυράκη. Εξίσου σημαντική είναι και η ανάδειξη ιστορικών σημείων ως μουσειακών τόπων μνήμης, ανάμεσά τους οι Γερμανικές Στοές στον Πλατανιά και η Στοά Μακάσι στα Τείχη του Ηρακλείου που λειτουργούσε ως χώρος κράτησης ομήρων και συλληφθέντων.

Μουσείο Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco)

Το μουσείο του ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco) βρίσκεται απέναντι από τη Βυζαντινή εκκλησία της Παναγιάς στη θέση Θεοτοκιανά του Φόδελε Μυλοποτάμου. Το οίκημα που στεγάζει το μουσείο πιστεύεται ότι ήταν το σπίτι του σπουδαιότερου Κρητικού ζωγράφου (1541-1614), καθώς ο ίδιος αναφέρει ότι γεννήθηκε 25 χλμ βορειοδυτικά του Ηρακλείου, δίπλα σε ένα Βυζαντινό ναό.
Το κτίριο λειτουργεί από το 1998 με έκθεση αντιγράφων έργων του El Greco. Επίσης υπάρχουν πληροφορίες για την οικογένεια του και μια αίθουσα που έχει μετατραπεί σε εργαστήριο ζωγραφικής.

Μουσείο φυσικής ιστορίας

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης ιδρύθηκε το 1980 και από το 2007 στεγάζεται στο κτίριο της παλιάς Ηλεκτρικής στην παραλιακή του Ηρακλείου, κοντά στην πύλη Δερματά. Είναι από τα σπουδαιότερα μουσεία φυσικής ιστορίας της Ελλάδας και δέχεται χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Στους εκθεσιακούς του χώρους, επιφανείας 3.500 τ.μ., αναδεικνύεται με τρόπο εντυπωσιακό και καινοτόμο, το φυσικό περιβάλλον της ανατολικής Μεσογείου με έμφαση στην Ελλάδα και κυρίως στην Κρήτη.

Περιλαμβάνει τα τμήματα: Ζωολογικό, Βοτανικό, Παλαιοντολογικό – Γεωλογικό και Ορυκτολογικό. Πιο συγκεκριμένα στην Έκθεση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης μπορεί κανείς να δει τα Μεγάλα Διοράματα (Αναπαραστάσεις ταριχευμένων ζώων στο αληθινό τους περιβάλλον), το Δεινοθήριο (ένα γιγάντιο ζώο που έζησε στην Κρήτη κι έχει ανακατασκευαστεί από τους επιστήμονες), το Ζωντανό Μουσείο (έκθεση ζωντανών ερπετών και αμφιβίων), τη Σεισμική Τράπεζα, τον Ερευνότοπο (μικρογραφία οικοσυστημάτων της Μεσογείου για παιδιά), έκθεση απολιθωμάτων ζώων που έχουν εξαφανιστεί αλλά και περιοδικές εκθέσεις (όπως εκθέσεις δεινοσαύρων).

Κατά την επίσκεψη σας στο μουσείο μην παραλείψετε να επισκεφθείτε την σεισμική τράπεζα όπου προσομοιώνονται σεισμοί από όλο τον κόσμο σε μια σχολική τάξη, με κύριο τον σεισμό των 7,6 ρίχτερ που έγινε στην Ταϊβάν. Θα νιώσετε επίσης πως αισθάνεστε ένα σεισμό των 5 ρίχτερ στο ισόγειο και πως στον 3ο όροφο και έναν επιφανειακό σε αντιπαράθεση με έναν μεγάλου εστιακού βάθους. Το 2012 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη συμβολή στην προώθηση της επιστημονικής γνώσης και ευαισθητοποίησης του κοινού σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων.